Cụ thể như trường hợp của ông Nguyễn Hữu Nhơn, (73 tuổi, trú tại phường An Khánh, TP Thủ Đức), vào năm 2003, toàn bộ diện tích nhà đất của gia đình ông tại địa chỉ 25/5 Lương Định Của, phường An Khánh, Quận 2 (nay là TP Thủ Đức) nằm trong diện bị thu hồi, giải tỏa. Tuy nhiên, gia đình ông không hề nhận được bất kỳ văn bản thông báo nào của cơ quan có thẩm quyền. Qua tra cứu trên mạng Internet, người thân trong gia đình ông mới biết đến thông báo “Thu hồi đất và giao đất xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm” ban hành theo Quyết định số 1997 ngày 10/5/2002 của UBND TP.HCM.
Cả gia đình ông sinh sống trên khu nhà đất này với diện tích đất là 930m2 (theo bản vẽ của Phòng Xây dựng giao thông vận tải huyện Thủ Đức cấp ngày 1/7/1996). Năm 1999, ông Nhơn kê khai nhà đất sử dụng theo chủ trương của Nhà nước, khi đó diện tích đất kê khai là 933m2. Năm 2002, ông Nhơn đã xây dựng thêm 1 ngôi nhà (song lập) có diện tích hơn 140m2 theo Giấy phép xây dựng số 106 ngày 24/5/2002, UBND Quận 2 cấp Biên bản kiểm tra hoàn thành công trình số 21 ngày 29/01/2003 và bản vẽ có tổng diện tích là 1.125m2… Đến cuối năm 2011, chính quyền địa phương mới chính thức thông báo cho gia đình ông Nhơn về việc chuẩn bị thực hiện Dự án xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm, yêu cầu người dân giao mặt bằng. Tuy nhiên, gia đình ông Nhơn không nhận được quyết định thu hồi đất của UBND Quận 2…
Khi ông Nguyễn Hữu Nhơn khiếu nại sự việc trên, ông Nguyễn Phước Hưng, Chủ tịch UBND Quận 2 đã ban hành Công văn số 29/UBND-TTr ngày 05/01/2018 “Về giải quyết hồ sơ của gia đình ông Nguyễn Hữu Nhơn”.
Công văn trên nêu rõ chỉ đạo của Chủ tịch UBND Quận 2 như sau: “Đối với hồ sơ do ông Nguyễn Hữu Nhơn đứng tên: Bồi thường 200m2 đất ở, trong đó 100m2 đất ở sử dụng từ trước ngày 18/12/1980; 100m2 đất ở chuyển mục đích sử dụng từ sau ngày 16/9/1998 đến trước ngày 20/12/2001 (theo thời điểm bà Dương Thị Phụng tặng cho nhà, đất ông Nguyễn Hữu Nhơn năm 2001); phần diện tích còn lại bồi thường theo đơn giá đất nông nghiệp… Về chính sách tái định cư, hồ sơ do ông Nguyễn Hữu Nhơn đứng tên được giải quyết bố trí 2 nền đất tái định cư với diện tích tiêu chuẩn là 160m2 tại khu 30 ha Nam Rạch Chiếc (Thanh tra và Ban BTGPMB Quận 2 cùng ông đi chọn 2 nền J.67 và J.68 đã lập 7 Biên bản) và 1 căn hộ chung cư với diện tích 80m2 được mua theo giá không kinh doanh…”.
Khi ông Nguyễn Hữu Nhơn thay mặt gia đình đồng ý với nội dung giải quyết của Chủ tịch UBND Quận 2 và rút lại đơn khiếu nại thì ngày 05/02/2018, Phó Chủ tịch UBND Quận 2 lại ký Quyết định số 343/QĐ- UBND và Quyết định số 344.QĐ- UBND có nội dung điều chỉnh, sửa đổi lại nội dung Công văn chỉ đạo của Chủ tịch Quận 2 đã ban hành trước đó (?)… Cụ thể là: Quyết định 343/QĐ-UBND quy định mức Bồi thường hỗ trợ thu hồi đất và tái định cư đối với nhà đất do ông Nhơn đại diện đứng tên là 645.521.000 đồng và được mua nền đất theo giá tái định cư diện tích 100m2 và căn hộ chung cư theo giá không kinh doanh diện tích 100m2…
Tất nhiên là ông Nguyễn Hữu Nhơn và gia đình không đồng ý với nội dung giải quyết có “sự khác biệt” giữa Chủ tịch UBND Quận 2 và Phó Chủ tịch UBND Quận 2 nên đã gửi đơn khiếu nại đến cơ quan có thẩm quyền. Đến ngày 03/3/2023, Chủ tịch UBND TP.HCM ban hành Quyết định số 663/QĐ-UBND “Về việc giải quyết khiếu nại của ông Nguyễn Hữu Nhơn (lần hai)”. Trong đó, lãnh đạo UBND TP.HCM kết luận: “Việc ông Nguyễn Hữu Nhơn yêu cầu bồi thường, hỗ trợ 2 nền đất tái định cư (200m2) tại phường An Khánh và phần diện tích còn lại bồi thường theo hiện trạng sử dụng đất (đất nông nghiệp, đất thổ vườn) là không có cơ sở xem xét giải quyết”…
Hoặc trường hợp của ông Phan Văn Đen và Phùng Thanh Minh, ngụ ở phường An Thới, thành phố Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang bị cưỡng chế thu hồi đất vào ngày 11/4/2024 với lý do “Lấn, chiếm đất rừng phòng hộ”… Nhưng cả 2 trường hợp trên đều không nhận được Quyết định thu hồi đất theo quy định, dù 2 ông Đen và Minh là người thừa hưởng phần đất trên từ mẹ ruột, người dì,… khai phá đất hoang hóa vào năm 2001. Theo quy định tại Khoản 6 Điều 38 Luật Đất đai năm 2003 và tại khoản 1 Điều 16 Luật Đất đai 2013, Nhà nước quyết định thu hồi đất và thẩm quyền thu hồi đất được giao cho UBND cấp huyện và UBND cấp tỉnh (Điều 66 Luật Đất đai 2013),…
Với vụ việc xảy ra như trên, có thể thấy việc thu hồi đất có dấu hiệu vi phạm quy định của pháp luật về công tác thu hồi đất trong dân, đó là không có quyết định thu hồi đất, được quy định chi tiết tại Luật Đất đai năm 2013 về thẩm quyền thu hồi đất để cải cách hành chính khi thực hiện các dự án, trong đó quy định UBND cấp tỉnh ban hành quyết định thu hồi đất hoặc ủy quyền cho UBND cấp huyện thu hồi đối với trường hợp khu đất thu hồi có cả tổ chức và hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất.
