Ngày 18/6/2019, Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao ban hành Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP về quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng án lệ quy định: “Án lệ là những lập luận, phán quyết trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án về một vụ việc cụ thể được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn và được Chánh án Tòa án nhân dân tối cao công bố là án lệ để các Tòa án nghiên cứu, áp dụng trong xét xử”.
Trước đó, vào ngày 06/04/2016, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Quyết định số 220/QĐ-CA công bố 06 án lệ đầu tiên được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao thông qua, có hiệu lực áp dụng từ ngày 01/06/2016,… Đến nay đã 63 bản án được lựa chọn, công bố và áp dụng án lệ, Hình sự có 14 án lệ, Hành chính: 4, Dân sự: 30, Hôn nhân và gia đình: 5, Kinh doanh, thương mại: 9, Lao động: 1 án lệ.
Điều 2 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP quy định về: “Tiêu chí lựa chọn án lệ”- Án lệ được lựa chọn phải đáp ứng các tiêu chí sau đây: 1. Có giá trị làm rõ quy định của pháp luật còn có cách hiểu khác nhau, phân tích, giải thích các vấn đề, sự kiện pháp lý và chỉ ra nguyên tắc, đường lối xử lý, quy phạm pháp luật cần áp dụng trong một vụ việc cụ thể hoặc thể hiện lẽ công bằng đối với những vấn đề chưa có điều luật quy định cụ thể; 2. Có tính chuẩn mực; 3. Có giá trị hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử."
Khoản 2 Điều 8 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP quy định: “Khi xét xử, Thẩm phán, Hội thẩm phải nghiên cứu, áp dụng án lệ, bảo đảm những vụ việc có tình huống pháp lý tương tự thì phải được giải quyết như nhau. Trường hợp vụ việc có tình huống pháp lý tương tự nhưng Tòa án không áp dụng án lệ thì phải nêu rõ lý do trong bản án, quyết định của Tòa án…”.
Từ quy định trên, đã thấy rõ việc áp dụng án lệ là bắt buộc, bảo đảm những vụ việc có tình huống pháp lý tương tự thì phải được giải quyết như nhau. Còn với trường hợp không áp dụng án lệ thì phải nêu rõ lý do trong bản án, quyết định của Tòa án.
