Qua thông tin từ Phapluatplus.vn (chuyên trang truyền thông Pháp Luật Pháp Luật+) thuộc báo Pháp Luật Việt Nam phản ảnh, trường hợp của ông Nguyễn Gia Trí, đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng thưởng Huân chương Kháng chiến vào năm 1961, được Chủ tịch nước Trần Đức Lương truy tặng Huân chương Kháng chiến Hạng Nhất (trong đó ghi rõ “Liệt sĩ: Nguyễn Gia Trí,…”) vào năm 1999 nhưng cho đến nay vẫn không được công nhận liệt sĩ, dù người thân đã gửi đơn kiến nghị đến nhiều cơ quan từ Trung ương đến địa phương.
Qua hồ sơ gia đình cung cấp đến cơ quan có thẩm quyền thì ông Nguyễn Gia Trí, sinh năm 1925, quê quán ở Điện Bàn- Quảng Nam, thoát ly gia đình và tham gia hoạt động cách mạng từ năm 1944 đến 1974, đảm nhiệm nhiều công tác quan trọng, như: Chính trị viên Trung đội Việt kiều cứu quốc, Thư ký Mặt trận Việt Minh tỉnh Rạch Giá (nay là tỉnh Kiên Giang), Tùy viên văn hóa Đại sứ quán Việt Nam ở Ba Lan, chuyên viên Vụ Thông tin Báo chí - Bộ Ngoại giao,…
Cho đến ngày 8/3/1974, ông Nguyễn Gia Trí đã hi sinh vì tai nạn máy bay khi đang trên đường công tác cùng đoàn nhà báo Algeria tháp tùng Tổng thống Algeria Houari Boumediene thăm chính thức Việt Nam …Nơi xảy ra tai nạn máy bay ngày nay thuộc địa bàn huyện Sóc Sơn, Hà Nội.
Vào ngày 5/02/1979, Bộ Thương binh và Xã hội có văn bản số 131/CSTB trả lời Bộ Ngoại giao về việc xem xét trường hợp của ông Nguyễn Gia Trí như sau: “…Qua nghiên cứu kỹ trường hợp ông Trí chết vì bị tai nạn máy bay, đối chiếu tiêu chuẩn liệt sĩ do Chính phủ quy định thì ông Trí không đủ tiêu chuẩn xác nhận liệt sĩ và đã được giải quyết theo chế độ từ trần là đúng…”.
Có lẽ từ văn bản trả lời của Bộ Thương binh và Xã hội nên ngày 21/9/2016, Bộ Ngoại giao ban hành văn bản số 1528/TCCB-CĐCS, cho rằng: “…Căn cứ các quy định của Chính phủ, Bộ Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) đã trả lời Bộ Ngoại giao về trường hợp ông Nguyễn Gia Trí không đủ điều kiện để công nhận liệt sĩ…”.
Tôi nghĩ rằng trước khi trình hồ sơ để Chủ tịch nước ký trao Huân chương, Huy chương,... là có sự xác minh, tham mưu từ cơ quan chức năng. Vì thế, một căn cứ xác thực là vào ngày 24/5/1999, ông Nguyễn Gia Trí đã được Chủ tịch nước Trần Đức Lương truy tặng “Huân chương kháng chiến hạng Nhất”, ghi rõ: “... Liệt sĩ Nguyễn Gia Trí, tỉnh Quảng Nam...”... Nếu không đủ điều kiện công nhận liệt sĩ, phải chăng thời điểm đó đã xảy ra nhầm lẫn…?
Và tại Văn bản xác nhận ngày 09/9/1977 của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Kiên Giang, có ghi: “Chị Ánh là vợ của đồng chí Nguyễn Gia Trí, chuyên viên Vụ Thông tin Báo Chí- Bộ Ngoại giao, đã hi sinh tại miền Bắc, thuộc diện liệt sĩ…”.
Đối chiếu với các quy định hiện hành, cụ thể tại Điều 3 Thông tư liên tịch số 28/2013/TTLT-BLĐTBXH-BQP giữa Bộ LĐTBXH và Bộ Quốc phòng, có hiệu lực ngày 15/12/2013: “Căn cứ xác nhận liệt sĩ: 1/ Danh sách liệt sĩ lưu tại cơ quan, đơn vị có ghi tên người hy sinh, hoặc giấy tờ, tài liệu có giá trị pháp lý lập từ ngày 31/12/1994 trở về trước có ghi nhận là liệt sĩ hoặc hy sinh trong chiến đấu, trực tiếp phục vụ chiến đấu…” thì trường hợp của ông Nguyễn Gia Trí có đủ điều kiện công nhận liệt sĩ hay không?
Câu trả lời này xin dành cho cơ quan chức năng.
